જલવાયુ પરિવર્તન: સરકાર દ્વારા સંસદમાં શું માહિતી આપવામાં આવી ? સમગ્ર વિશ્વમાં જલવાયુ પરિવર્તન એક ગંભીર સમસ્યા તરીકે ઉભરી રહ્યું છે, જેની અસર હવે પાક પર પણ જોવા મળી રહી છે. તાજેતરમાં, સંસદના શિયાળુ સત્ર દરમિયાન પાક પર જલવાયુ પરિવર્તનની અસરનો મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો. પર્યાવરણ, વન અને જલવાયુ પરિવર્તન મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી અશ્વિની ચૌબેએ લોકસભામાં જણાવ્યું હતું કે ચોખા, ઘઉં અને મકાઈ એવા કેટલાક પાક છે જે જલવાયુ પરિવર્તનથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત છે.
ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઓફ એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ (ICAR), કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રાલય અને ભારત સરકાર દ્વારા જલવાયુ પરિવર્તનની અસર પર સંશોધન હાથ ધરવામાં આવ્યું છે. અશ્વિની ચૌબેએ જણાવ્યું હતું કે સંશોધનમાં ચોમાસાની પેટર્નમાં ફેરફાર અને કૃષિ ક્ષેત્ર પર તેની અસર જોવામાં આવી છે. આ વિશ્લેષણ નેશનલ ઈનોવેશન ઈન ક્લાઈમેટ રેઝિલિયન્ટ એગ્રીકલ્ચર (NICRA) પ્રોજેક્ટ હેઠળ કરવામાં આવ્યું હતું.
આ સંશોધનમાં સામે આવ્યું છે કે જો ક્લાઈમેટ ચેન્જને લઈને યોગ્ય પગલાં લેવામાં નહીં આવે તો 2050 સુધીમાં વરસાદ આધારિત ચોખાનું ઉત્પાદન 2 થી 20 ટકા ઘટી જશે. 2080 સુધીમાં પરિસ્થિતિ વધુ ગંભીર બનશે અને વરસાદ આધારિત ચોખાની ઉપજમાં 10 થી 47 ટકાનો ઘટાડો થશે.
જલવાયુ પરિવર્તન: સરકાર દ્વારા સંસદમાં શું માહિતી આપવામાં આવી ?
જલવાયુ પરિવર્તનને કારણે ઘઉંનું ઉત્પાદન 2050 માં 8.4 થી 19.3 ટકા અને 2080 સુધીમાં 18.9-41 ટકા ઘટશે. આ સિવાય ખરીફ મકાઈની ઉપજ 2050માં 10-19 ટકા અને 2080 સુધીમાં 20 ટકાથી વધુ ઘટી શકે છે.
જલવાયુ પરિવર્તનથી થતા પ્રભાવ
કેન્દ્રીય પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ગ્લોબલ વોર્મિંગને કારણે દેશના વિવિધ ભાગોમાં હવામાન ઝડપથી બદલાઈ રહ્યું છે. આ ઉપરાંત, ગરમીનું વાતાવરણ અને માનવીઓ દ્વારા પર્યાવરણ વિરૂદ્ધ કરવામાં આવી રહેલી કાર્યવાહીને કારણે કેટલીક જગ્યાએ ભારે વરસાદ, કેટલીક જગ્યાએ દુષ્કાળ અને કેટલીક જગ્યાએ ઉષ્ણકટિબંધીય ચક્રવાત જેવી કુદરતી બાબતોમાં વધારો થઈ રહ્યો છે.
આ સંશોધનમાં એ વાત પણ સામે આવી છે કે જલવાયુ પરિવર્તનને કારણે તમિલનાડુ સહિત સમગ્ર દેશમાં વધુ પડતો વરસાદ જોવા મળ્યો છે. બદલાતા ચોમાસાની પેટર્નની અસર સમગ્ર દેશ પર પડી છે. જલવાયુ પરિવર્તનને કારણે હવામાન સંબંધિત સમસ્યાઓનું જોખમ સૌથી વધુ હોય તેવા સ્થળોમાં મધ્ય ભારત, ઉત્તર ભારતીય વિસ્તાર અને પશ્ચિમ હિમાલયનો સમાવેશ થાય છે. જ્યાં ભારે વરસાદની ઘટનાઓ, ઉત્તર, ઉત્તર-પશ્ચિમ ભારત અને અડીને આવેલા મધ્ય ભારતમાં મધ્યમ દુષ્કાળ અને દરિયાકાંઠાના રાજ્યોમાં ચક્રવાત અને ગરમીના મોજાની ઘટનાઓ જોવા મળી રહી છે.
ગ્લોબલ વોર્મિંગથી પ્રભાવિત દેશોમાં ભારત ક્યાં છે ?
ગ્લોબલ ક્લાઈમેટ રિસ્ક ઈન્ડેક્સ 2021 અનુસાર, ભારત ક્લાઈમેટ ચેન્જથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત દસ દેશોમાં સામેલ છે. બદલાતી આબોહવાની પરિસ્થિતિઓથી સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં ખેતી પ્રથમ છે, કારણ કે ખેતી ઉનાળો, વરસાદ અને શિયાળાના આધારે કરવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં જો વાતાવરણમાં ફેરફારને કારણે વરસાદ, ગરમી અને ઠંડીનું યોગ્ય જાળવણી કરવામાં નહીં આવે તો ખેડૂતો માટે ભારે મુશ્કેલી પડશે.
છેલ્લા કેટલાક સમયથી આપણે જોઈ રહ્યા છીએ કે શિયાળામાં વરસાદને કારણે અથવા વરસાદની મોસમમાં ઓછો વરસાદ થવાથી પાકને નુકસાન થાય છે. ઉનાળાની ઋતુમાં કેટલીક જગ્યાએ ભારે વરસાદ પડે છે, જ્યારે અન્ય સ્થળોએ દુષ્કાળના કારણે પાકને અસર થાય છે. જેના કારણે અનેક પાક બગડે છે અને ખેડૂતોને ભારે નુકસાન વેઠવું પડે છે. ઈન્ટરગવર્નમેન્ટલ પેનલ (આઈપીસીસી) અનુસાર, હવામાન પરિવર્તનની અમુક પાક પર સકારાત્મક અસર પડશે, પરંતુ મોટાભાગના પાકોને નુકસાન થશે. એક સંશોધન મુજબ, જો સરેરાશ તાપમાન 1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધે તો ઘઉંના ઉત્પાદનમાં 17 ટકાનો ઘટાડો થઈ શકે છે. તેવી જ રીતે તાપમાનમાં 2 ડિગ્રી સેલ્સિયસના વધારાને કારણે ડાંગરના ઉત્પાદનમાં પણ પ્રતિ હેક્ટર 0.75 ટનનો ઘટાડો થવાની સંભાવના છે.
નદીઓમાં રાસાયણિક કચરો
ગૃહમાં પ્રશ્નોના જવાબ આપતા રાજ્યમંત્રી અશ્વિની ચૌબેએ જણાવ્યું હતું કે નદીઓની નજીક સ્થિત ઉદ્યોગો અને ડાઇંગ યુનિટો દ્વારા દેશની મુખ્ય નદીઓમાં ફેંકવામાં આવતા રાસાયણિક કચરાને ઘટાડવા માટે સરકારે અનેક પગલાં લીધા છે.
નેશનલ વોટર ક્વોલિટી મોનિટરિંગ પ્રોગ્રામ (NWMP) કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (CPCB), રાજ્ય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ (SPCB) અને પ્રદૂષણ નિયંત્રણ સમિતિઓની મદદથી હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, જેના દ્વારા નદીઓ પરના 2,155 મોનિટરિંગ સ્થળો પર જળચર સંસાધનોમાંથી પાણીની ગુણવત્તાનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. અને 4,703 સ્થળો પર નજર રાખવામાં આવી રહી છે.
બાયોફ્યુઅલ વિશે શું કરવામાં આવી રહ્યું છે
ગૃહમાં પૂછવામાં આવેલા પ્રશ્નના જવાબમાં પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી રામેશ્વર તેલીએ રાજ્યસભામાં જવાબ આપ્યો કે ભારતમાં ઇથેનોલની ભેળસેળ માટે તૈયાર કરાયેલા રોડમેપ 2020-25 મુજબ, ઇથેનોલનો પુરવઠો વર્ષ 2025-26માં 20% સુધી પહોંચે છે. ટકાવારી ઇથેનોલ મિશ્રણ માટે અંદાજિત જરૂરિયાત અંદાજે 1,016 કરોડ લિટર છે અને પેટ્રોલનો આ જથ્થો ઇથેનોલ દ્વારા બદલવામાં આવશે. રોડમેપ મુજબ, સફળ E-20 પ્રોગ્રામ દેશને દર વર્ષે લગભગ US $ 4 બિલિયન બચાવી શકે છે.
આ સિવાય કેન્દ્રીય સ્ટીલ મંત્રાલયના રાજ્ય મંત્રી ફગ્ગન સિંહ કુલસ્તેએ રાજ્યસભામાં જણાવ્યું કે સ્ટીલ ઉત્પાદન દરમિયાન સ્ટીલ સ્લેગ ઘન કચરા તરીકે પેદા થાય છે. આવી સ્થિતિમાં, દરેક સ્ટીલ ઉત્પાદન માટે એસેમ્બલ કરાયેલા પ્લાન્ટ્સ લગભગ 180 થી 200 કિલો સ્ટીલ સ્લેગ ઉત્પન્ન કરે છે, જે લગભગ 15 મિલિયન સ્ટીલ સ્લેગની સમકક્ષ છે.
શહેરો માટેની યોજનાઓ
આ ઉપરાંત ગૃહમાં પૂછાયેલા પ્રશ્નના જવાબમાં ગૃહ અને શહેરી બાબતોના મંત્રાલયના રાજ્યમંત્રી કૌશલ કિશોરે રાજ્યસભામાં શહેરી આયોજન અંગે જણાવ્યું હતું કે, 500 શહેરો માટે GIS આધારિત માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. જેનો એક નાનકડો પ્લાન એ છે કે 443 શહેરો માટે અંતિમ GIS ડેટાબેઝ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે, આ સિવાય 330 શહેરો માટે GIS આધારિત માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે અને 180 શહેરો માટે અંતિમ GIS આધારિત માસ્ટર પ્લાન જાહેર કરવામાં આવ્યો છે.
આ ઉપરાંત, અમૃત 2.0 હેઠળ 50,000 થી 99,999 ની વસ્તી ધરાવતા વર્ગ-2 શહેરો માટે GIS આધારિત માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કરવાની યોજના બનાવવામાં આવી છે. જેના પર અંદાજે રૂ. 631.13 કરોડનો ખર્ચ થશે. આ યોજના પર કામ પણ શરૂ કરી દેવામાં આવ્યું છે.
જો કે, આ બધા સિવાય સવાલ એ પણ ઉભો થાય છે કે જો જલવાયુ પરિવર્તનને લઈને વહેલી તકે કેટલાક નક્કર પગલાં લેવામાં નહીં આવે તો આવનારા સમયમાં પાક પર તેની માઠી અસર પડશે, જેના કારણે લોકોને હાલાકીનો સામનો કરવો પડશે. ખાવા-પીવાની મોટી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
નીચે આપેલી લીંક પર ક્લિક કરીને જોડાઓ Abhayam news સાથે.
વોટ્સેપ પર સમાચાર મેળવવા અહીં ક્લિક કરીને Hi લખી મેસેજ કરો
તમે અમને Whatsapp , Facebook , instagram અને Youtube પર પણ લાઇક અને ફોલો કરી જોડાઓ Abhayam news સાથે
